برآورد دبی طراحی به وسیله فرآیند تحلیل فراوانی با پیش شرط کلیدی ایستایی داده ها انجام می گیرد. امروزه عواملی مانند تغییر کاربری، مدیریت نامناسب و تغییر اقلیم منجر شده است که ماهیت ایستایی حداکثر دبی لحظه ای سیلاب ها تحت تاثیر قرار گیرد. بنابراین چنانچه داده ها دچار عدم ایستایی شوند برآوردهای حاصل از تحلیل فراوانی با فرض ایستایی غیرقابل اطمینان و دارای خطای زیادی خواهد بود و خسارات و تلفات بسیار شدیدی را ممکن است حادث شوند. از اینرو در پژوهش حاضر برای تحلیل فراوانی ناایستای سیل ضمن معرفی روش های آماری و چشمی برای ارزیابی شرایط ایستایی داده ها، استفاده از مدل های تعمیم یافته جمعی برای پارامترهای موقعیت، مقیاس و شکل (GAMLSS) به منظور تحلیل فراوانی داده های ناایستا و برآورد چندک های طراحی در شرایط ناایستایی تشریح می شود. بدین منظور شش ایستگاه هیدرومتری از استان های مختلف شمال کشور انتخاب شدند. پس از آن فرآیند تحلیل فراوانی با و بدون درنظر گرفتن پیش فرض ایستایی برای هر ایستگاه انجام شد. نتایج نشان داد که در مدل های دارای روند برای پارامترها، هر دو پارامتر موقعیت و مقیاس دچار ناایستایی به فرم خطی و حتی درجه دو شده اند. از سوی دیگر نتایج نشان داد که دبی طراحی برآورد شده در شرایط ناایستایی با روند افزایشی تا سه برابر بیشتر از دبی طراحی برآورد شده با پیش فرض ایستایی در ایستگاه نوده خرمالو می باشد. همچنین نتایج نشان داد که در ایستگاه هایی که روند ناایستایی افزایشی وجود دارد دوره بازگشت سیلاب های بزرگ رو به کاهش است و برای دوره بازگشت های یکسان مقادیر چندک های سیل رو به افزایش است.

فرونشست یکی از مخاطرات زمین ریختی است که در سال های اخیر بیش تر اقلیم های خشک و نیمه خشک را فرا گرفته است. هدف اصلی این پژوهش مدل سازی مکانی و ارزیابی حساسیت فرونشست زمین با استفاده از روش داده کاوی مدل جمعی تعمیم یافته در دشت جیرفت، استان کرمان است. فرونشست های اتفاق افتاده در منطقه با بازدید های میدانی گسترده شناسایی، و نقشه ی پراکنش آن ها تهیه شد. برای بررسی ارتباط میان فرونشست ها و عوامل مؤثر درصد شیب، جهت شیب، ارتفاع، سنگ شناسی، فاصله از آ ب راه، تراز آب های زیرزمینی، کاربری زمین، انحنای سطح، شاخص رطوبت، پستی وبلندی، و فاصله از گسل، از نظریه ی تابع اطمینان شهودی استفاده، و وزن طبقه های هر عامل مشخص شد. نتایج ارتباط میان فرونشست ها و عوامل مؤثر نشان داد که بیش تر فرونشست های منطقه در شیب های (2– 0 درصد)، جهت های شیب مسطح و هموار، فاصله ی کم از آب راه (کم تر از50 متر)، فاصله ی زیاد از گسل (بیش تر از 4000 متر)، در سازند های گروه سوم (گنبدهای ریولیتی و ریوداسیتی و توف سبز تیره)، در زمین های بیشه زار و درختچه زار ها، دامنه های محدب با رطوبت پستی وبلندی زیاد (بیش تراز 12) و افزایش افت سطح آب زیرزمینی رخ داده است. نقشه ی پهنه بندی حساسیت فرونشست زمین بااستفاده از مدل جمعی تعمیم یافته در نرم افزار آماری آر برای منطقه تهیه شد. نتایج ارزیابی مدل جمعی تعمیم یافته با استفاده از 30 % نقاط استفاده نشده در فرایند مدل سازی، و منحنی تشخیص عمل کرد نسبی نشان داد که دقت نقشه ی حساسیت فرونشست زمینِ تهیه شده با استفاده از مدل عمومی تجمیع یافته خیلی زیاد (81/20 %) است. بنابراین، این نقشه می تواند کمک مؤثری به مدیریت بهینه ی منابع آب و جلوگیری از بروز مجدد این پدیده در منطقه کند. نتایج رتبه بندی عوامل مؤثر به دست آمده از مدل جمعی تعمیم یافته نشان داد که عوامل طبقات ارتفاعی، تغییرات کاربری زمین و جهت شیب، به ترتیب در رتبه های بیش تر بودند.

مدل های پیش بینی پراکنش جغرافیایی گونه های گیاهی از مدل ها استاتیک و احتمالی هستند و روابط ریاضی حاکم بر توزیع جغرافیایی یک گونه معین را با محیط فعلی آنها و عوامل مهم محیطی موثر بر پراکنش گونه ها مشخص می کنند. هدف تحقیق حاضر کارایی مدل خطی تعمیم یافته (GLM) و مدل جمعی تعمیم یافته (GAM) و مقایسه آنها در تعیین روابط بین پوشش گیاهی و عوامل محیطی در منطقه توریستی پلور است. نمونه برداری با روش طبقه بندی-تصادفی مساوی صورت گرفت. پنج گونه غالب شناسایی شده در منطقه عبارتند از Astragalus ochrodeucus، Ferula gumosa، Thymus kotschyanus، Onobrychis Cornata و Agropyron Sp. عوامل محیطی مورد مطالعه شامل عوامل خاکی (13 مورد)، عوامل توپوگرافی (3 مورد) و عوامل اقلیمی (3 مورد) بودند. همه آنالیز ها در بسته Presence - Absence و GRASP در نرم افزار R انجام شد. برای بررسی ارزیابی مدل ها از روش Ten-fold در بسته (caret) استفاده گردید. همچنین برای ارزیابی عملکرد پیش بینی مدل از ضرایب آماری AUC، AIC، RMSE و R2 استفاده شد. نتایج نشان داد که بالاترین R2 در مدل GLM مربوط به حضور گونه Agropyron Sp به میزان 0.98 بوده است. کمترین RMSE و AIC نیز به ترتیب با میزان 0.29 و 12 مربوط به گونه Astragalus ochrodeucus بود. در مدل GAM نیز بالاترین R2 به گونه Thymus kotschyanus به میزان 0.88 تعلق داشت. همچنین کمترین RMSE و AIC مربوط به گونه های Astragalus ochrodeucus و Ferula gumosa به میزان 0.22 و 18.12 بودند. هم چنین بالاترین AUC در مدل GLM به گونه Onobrychis Cornata و در مدل GAM به گونه Agropyron Sp به میزان 0.86 تعلق داشتند. با توجه به ارزش حفاظتی و با ارزش گونه های گیاهی مورد مطالعه از نتایج این مدل ها می توان در برنامه های حفاظتی و اصلاحی منطقه توریستی استفاده کرد.

توزیع اندازه ذرات رسوبی یکی از موضوعات مهم در دینامیک رسوبات است که به واسطه اثرگذاری بر انتقال رسوب، زبری بستر و شرایط زیست محیطی رودخانه مورد توجه قرار دارد و با وجود اهمیت بیشتر این موضوع در بسترهای قوسی به دلیل شرایط هندسی رودخانه و پیچیدگی جریان های حاکم، شناخت کمتری نسبت به آن وجود دارد. در این تحقیق توزیع اندازه ذرات رسوبی در قوس رودخانه های با بستر شنی تحت اثر مولفه های هندسی قوس و مشخصات هیدرولیکی جریان و با استفاده از داده های میدانی مطالعه شده است. 180 نمونه رسوبی از لایه سطحی بستر، پارامترهای هیدرولیکی جریان شامل سرعت و عمق جریان و مشخصات هندسی، از نه قوس آزاد رودخانه برداشت شده و پس از تعیین مشخصات دانه بندی رسوبات در آزمایشگاه و محاسبه سایر پارامترهای موردنیاز، از تئوری پی- باکینگهام برای شناسایی پارامترهای موثر بی بعد و تعیین معادله مشخصه استفاده گردیده است. به منظور پرهیز از ایجاد خطا در نتایج، متغیرهای دارای ضریب همبستگی بیشتر از 0.5 و دارای مقدار احتمال بیشتر از 0.5 از فرایند مدل سازی حذف شده اند و در نهایت با به کارگیری روش رگرسیون جمعی تعمیم یافته یک مدل ریاضی برای توزیع اندازه ذرات رسوبی بر اساس پارامترهای هندسی قوس و مشخصات جریان ارائه شده است. رابطه به دست آمده اثرگذاری عدد فرود (Fr)، پارامتر شیلدز (θShields ) و نسبت شعاع قوس به عرض مقطع (Rc/T) بر متوسط اندازه رسوبات بستر (T/ds) با مقدار ضریب تعیین (R^2) برابر 0.76 را نشان می دهد.

زمینه و هدف: یکی از مهم ترین عوارض دیابت، رتینوپاتی (Retinopathy) دیابتی است که سالانه باعث کوری 10 هزار نفر می شود. مطالعات مختلفی به بررسی عوامل خطر رتینوپاتی در بیماران دیابتی پرداخته اند. این تحقیق نیز به منظور بررسی روابط بین عوامل خطر رتینوپاتی و وضعیت ابتلا به این بیماری انجام شده است. در این مطالعه تلاش شده است تا با به کارگیری مدل جمعی تعمیم یافته، کیفیت پیش بینی متغیر وابسته را به حداکثر رسانده و روابط غیرخطی و غیریکنواخت بین پاسخ و متغیرهای توضیحی، کشف گردد.روش کار: این پژوهش مقطعی، تحلیلی بر روی 367 بیمار دیابتی شرکت کننده در فراخوان ارزیابی رتینوپاتیشهر تهران انجام شد. شرکت کنندگان برای تعیین ویژگی ها، شرایط پزشکی و داروهایشان مورد بررسی قرار گرفتند. در نهایت، از مجموعه داده ای شامل شش متغیر توضیحی پیوسته سن، طول مدت ابتلا به دیابت، شاخص توده بدنی، هموگلوبینA1C، کلسترول، فشارخون سیستولیک و متغیر پاسخ وجود رتینوپاتی، برای به دست آمدن مدل های جمعی تعمیم یافته و رگرسیون لجستیک (Logistic Regression) دوحالتی استفاده شد. برازش مدل به وسیله نرم افزار mgcvR انجام شد.یافته ها: در این مطالعه 120 نفر (33%) از بیماران به رتینوپاتی مبتلا بودند و 247 نفر (67%) رتینوپاتی نداشتند. نتایج حاصل از مدل جمعی تعمیم یافته حاکی از تاثیرگذاری طول مدت ابتلا به دیابت (p<0.001)، هموگلوبین  (p=0.004) A1Cو فشارخون سیستولیک (p=0.032) بر رتینوپاتی بود. به علاوه نشان داده شد که طول مدت ابتلا با یک رابطه خطی، هموگلوبین A1C با تابع درجه چهار و فشارخون با تابع درجه دو با رتینوپاتی دیابتی ارتباط دارند.نتیجه گیری: علاوه بر تعیین عوامل خطر رتینوپاتی دیابتی، نشان داده شد که مدل جمعی تعمیم یافته توانایی شناسایی روابط غیرخطی بین متغیرها را داراست. بنابراین، این مدل با اطلاعات بیشتری از روابط بین داده ها، کیفیت پیش بینی پاسخ را به حداکثر می رساند.

سابقه و هدف: یکی از زمینه های مطرح در بوم شناسی پوشش گیاهی، تحلیل و درک روابط گونه های گیاهی و عوامل رویشگاهی، مخصوصا عکس العمل گونه ها به گرادیان های اکولوژیکی است. از چند دهه گذشته تلاش های زیادی برای پیوند عملکرد گونه های گیاهی به عوامل محیطی صورت گرفته است. هدف از انجام این تحقیق بررسی منحنی عکس العمل گونه راش نسبت به متغیرهای محیطی با استفاده از مدل جمعی تعمیم یافته می باشد.مواد و روش ها: بدین منظور در جنگل آموزشی و پژوهشی خیرود نوشهر، پس از تهیه نقشه شکل زمین بر اساس ارتفاع از سطح دریا، شیب و جهت جغرافیایی، 114 قطعه نمونه دایره ای شکل به مساحت 10 آر در تیپ های راش انتخاب و در مرحله بعد محل این نقاط در طبیعت با مختصات مربوطه با استفاده از سامانه مکان یاب جهانی مشخص گردید. بعد از پیاده نمودن قطعات نمونه، ارتفاع 5 اصله از قطورترین درختان در هر قطعه نمونه اندازه گیری و میانگین آن ها به عنوان ارتفاع غالب در نظر گرفته شد. ارتفاع از سطح دریا، آزیموت و درصد شیب قطعات نمونه، اندازه گیری و ثبت شد. همچنین در مرکز هر قطعه نمونه، از عمق 0-10 سانتی متری نمونه برداری خاک صورت گرفت. پارامترهای بافت خاک، وزن مخصوص ظاهری، pH خاک، درصد رطوبت اشباع، درصد آهک، درصد نیتروژن، درصد کربن و ماده آلی، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و فسفر قابل جذب آنالیز شد. در مطالعه حاضر با استفاده از مدل جمعی تعمیم یافته در نرم افزار آماری R و بسته mgcv، منحنی پاسخ گونه راش نسبت به متغیرهای محیطی به صورت انفرادی و ترکیبی تحلیل شد. با توجه به ماهیت متغیر پاسخ، توزیع گوسی و تابع پیوند همانی برای مدل جمعی تعمیم یافته در نظر گرفته شد.یافته ها: مقایسه منحنی های پاسخ حاصل از مدل جمعی تعمیم یافته برای متغیرهای تبیینی به صورت انفرادی و ترکیبی نشان می دهد که اختلافات قابل توجهی در شکل منحنی پاسخ وجود دارد. همچنین در خصوص معنی داری متغیرهای تبیینی نیز تفاوت هایی وجود دارد. به کارگیری مدل های جمعی تعمیم یافته برای هر یک از متغیرهای محیطی به صورت انفرادی نشان می دهد که متغیرهای ارتفاع از سطح دریا، درصد شیب، تابش خورشیدی، درصد رس، درصد سیلت، درصد شن، درصد نیتروژن، درصد رطوبت اشباع، درصد کربن، درصد ماده آلی، اسیدیته، فسفر و پتاسیم در سطح 0.05 درصد معنی دار می باشند. در صورت در نظر گرفتن هم زمان تمامی متغیرهای غیر هم خط، ارتفاع از سطح دریا، تابش خورشیدی، درصد شن، وزن مخصوص ظاهری، درصد نیتروژن، نسبت کربن به نیتروژن، اسیدیته و فسفر متغیرهای موثر بر ارتفاع غالب گونه راش در مدل جمعی تعمیم یافته می باشند.نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر بیان می دارد که چنانچه هدف از مطالعه، تنها بررسی شکل منحنی پاسخ گونه باشد، در نظر گرفتن توامان متغیرهای تبیینی، توصیف دقیق تری از رفتار گونه نسبت به متغیرهای محیطی ارائه می دهد، اما اگر محقق در نظر داشته باشد علاوه بر شکل منحنی پاسخ، پارامترهایی نظیر مقدار اپتیمم و دامنه اکولوژیک متغیر محیطی را برای یک گونه استخراج نماید، رفتار گونه ها نسبت به متغیرها به صورت انفرادی می تواند گزینه بهتری باشد.

یکی از زمینه ­های مطرح در بوم ­شناسی پوشش گیاهی، درک روابط گونه­ های گیاهی و عوامل محیطی و تحلیل واکنش گونه ­ها در امتداد شیب عوامل محیطی است. با توجه به اهمیت گیاه Salsola arbusculiformis Drob در حفاظت خاک و تولید علوفه در منطقه شوقان استان خراسان شمالی، در این تحقیق به بررسی عکس­ العمل این گونه نسبت به متغیرهای محیطی با استفاده از مدل جمعی تعمیم ­یافته پرداخته شد. بدین منظور برای اندازه­ گیری مؤلفه ­های گیاهی و عوامل محیطی از روش تصادفی-سیستماتیک استفاده شد. برای بررسی ارتباط پوشش گیاهی با عوامل محیطی از روش آنالیز تطبیقی متعارفی استفاده شد. نتایج حاصل از آنالیز تطبیقی متعارفی نشان داد که عوامل محیطی مثل درصد شن، یون­ های سولفات و بیکربنات خاک، بارندگی سالانه و ارتفاع از سطح دریا، به­ ترتیب با بیان 8/5، 4/11، 7/5، 1/9 و 7 درصد از واریانس موجود در ترکیب گیاهی، نقش مهمی در تغییرات پوشش گیاهی در رویشگاه مورد مطالعه داشتند. مطالعه عکس ­العمل این گونه به عوامل محیطی نشان داد که از 25 متغیر محیطی مورد مطالعه، 14 متغیر تأثیر معنی ­داری (01/0p <) بر عملکرد گیاه داشتند. الگوی پاسخ گونه مورد مطالعه در امتداد شیب عواملی مثل اسیدیته، درصد شن و رس خاک، ارتفاع از سطح دریا و درصد شیب زمین به صورت تک­نمایی بود، و حد بهینه رشد آن برای هر یک از این عوامل به ترتیب 4/8، 66%، 28%، 1452 متر و 5% بود. پاسخ این گونه به میزان سولفات و درصد آهک خاک از مدل کاهشی پیروی کرد. بدین ترتیب که با افزایش مقادیر این عوامل، عملکرد آن کاهش نشان داد. الگوی پاسخ گونة مورد نظر در امتداد شیب عواملی مثل کلر، سدیم، کربن آلی، ازت، شوری خاک و متوسط درجه حرارت سالانه حالت دو مد داشت. این مدل، نشان دهندة وجود یک محدودیت رقابتی در طول شیب محیطی است. نتایج نشان داد که این گونه در شیب ­های شمالی دارای بیشترین مقدار عملکرد است. مطالعه عکس ­العمل گونة مورد نظر در امتداد شیب عوامل توپوگرافی و خاک، اطلاعات ارزشمندی برای تعیین نیازهای اکولوژیکی این گونه ارائه داد که می تواند در عملیات اصلاح مراتع در مناطق مشابه، مورد توجه قرار گیرد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.